دوشنبه، اردیبهشت ۰۷، ۱۳۸۸

فعاليت هاي مكمل و فوق برنامه د ر كلاس درس



يكي‌ازوظايف‌اصلي‌نظام‌تعليم‌وتربيت‌درهرجامعه،‌فراهم كرد‌ن‌زمينه‌وفرصت‌هاي‌مناسب‌يادگيري‌به‌منظور‌رشدو شكوفايي‌استعدادهاي‌گوناگون‌ومتنوع دانش آموزان ‌است.اين امر در دوره‌ي ابتدايي‌،باعنايت به‌ويژگي‌هاي دانش‌آموزان‌اين دوره كه در سنين شكل گيري شخصيت مي باشند از اهميت مضاعفي برخوردار‌است كه نيازمند برنامه‌ريزي واتخاذ تدابير مناسب آموزشي و پرورشي براي ايجاد بنيادهاي اساسي رشد همه‌جانبه در ابعاد جسمي ،‌شناختي‌، اجتماعي ، عاطفي و... مي باشد.

علاوه بر نياز‌هاي متنوع دانش‌آموزان ، نياز هاي بر خواسته از شرايط خاص فرهنگي – اجتماعي در ابعاد ملي و محلي و هم چنين اقتضائات بين المللي ، نظام‌هاي آموزشي را با چالش جدي رو‌به رو نموده است .هر كشور بنا بر ديدگاه‌ها و رويكرد‌هاي حاكم بر نظام برنامه‌ريزي درسي و آموزشي به شيوه‌اي متفاوت به دنبال تدابير مناسب براي مواجه با چالش‌هاي فوق مي‌باشد.

فعاليت هاي مكمل(كمك برنامه) :

به آن دسته از فعاليت هاي دانش‌آموزان‌كه نيازمند حدّي ازنظارت‌مدرسه‌ومتفاوت‌ازآموزش‌كلاسي‌است‌ اطلاق مي‌گردد.در عين‌حال بخش مهمي از حيات تربيتي مدرسه مانند ورزش ،گروه هاي دانش‌آموزي ،روزنامه‌ي ‌مدرسه و...را تشكيل ميدهد.

فعاليت فوق برنامه:

فعاليتي است به منظور حفظ انگيزه و ايجاد چالش در يادگيرنده به منظور تجربه در فضاي آزاد ودر عين حال مرتبط با موضوعات درسي طراحي مي شود. دامنه‌اي كه براي فعاليت هاي فوق برنامه در نظر گرفته مي شود از مدرسه تا فضاهاي بيرون مدرسه است. فعاليت هاي فوق برنامه را الزاماً معلم طراحي نمي كند اما معلم مي تواند به عنوان عامل اصلي و محوري در طراحي فعاليت هاي فوق برنامه درسي نقش داشته باشد.

اهداف تهيه‌ي فعاليت هاي مكمل وفوق برنامه:

* دروني سازي و تعميق يادگيري وكاربرد آن در زندگي واقعي روزمره .

* غني سازي برنامه‌ي‌درسي با تاكيد براهداف محلي، منطقه‌اي وجهاني.

* بهسازي وروزآمدكردن فرايندياددهي – يادگيري.

* بستر سازي جهت توجه به تفاوت هاي فردي دانش‌آموزان و پرورش استعدادهاي خاص آنان.

* ايجاد زمينه به منظور توسعه‌ي مهارت‌هاي زندگي.

آن چه كه اكنون در مدارس به عنوان فعاليت هاي مكمل وفوق برنامه نام برده مي‌شود همان‌برنامه‌هايي

هستند كه به مسايل آموزشي متصل مي شوند ، اگربرنامه‌ي‌درسي كشور از هر لحاظ كامل باشد يعني‌همه‌ي ابعاد يادگيري را تحت پوشش قرار دهد ديگر نياز ي به فعاليت هاي‌مكمل نيست ولي در كشور ما چون برنامه‌ي درسي متمركز تدوين مي شود و از اهداف منطقه‌اي خبري نيست آموزش‌وپرورش در عمل بي‌نياز از اين فعاليت‌ها نيست .

هدف اساسي همه‌ي فعاليت هاي مكمل وفوق ‌برنامه در مدرسه اين است كه انگيزه‌هاو محرك هاي لازم براي ادامه‌ي رشد و‌تكامل طبيعي وسالم دانش‌آموزان فراهم شود و‌امكان كسب دانش و مهارت‌هاي ضروري وارزش‌هاي مطلوب براي بهره‌مندي از زندگي سالم اجتماعي مهيا گردد.

اصول طراحي فعاليت‌هاي مكمل وفوق‌برنامه:

- طراحي اين گونه فعاليت‌ها براي دانش‌آموزان لذّت بخش‌باشد.

- در طراحي اين گونه فعاليت ها از روش‌هاي فعال ياددهي- يادگيري كه دانش‌آموزان دوست دارند استفاده گردد.

- نقش تعاملي معلم – دانش‌آموز نيز در طراحي اين گونه فعاليت‌ها بايد مورد توجه قرار‌گيرد.

- در طراحي اين گونه فعاليت‌ها ، توجه به مسايل واقعي زندگي (محلي ، منطقه‌اي وجهاني) مدنظر‌است.

- در‌طراحي اين‌گونه فعاليت‌ها ، توجه به رشد همه ‌جانبه و پرورش تمام ابعاد شخصيت دانش‌آموزان مد نظر مي باشد.

- در‌طراحي اين‌گونه فعاليت‌ها ، توجه‌به ويژگي‌هاي محلي و منطقه‌اي و امكانات مدرسه و نياز ‌هاي دانش‌آموزان موردانتظار است.

- در‌طراحي اين‌گونه فعاليت‌ها لازم است اصل توجه به تفاوت‌هاي فردي نيز مد‌نظر قرار‌گيرد.

- جذابيت و تفكر بر انگيز بودن اين فعاليت‌ها مورد انتظار است.


سياست‌هاي حاكم بر تهيه‌ي فعاليت هاي مكمل وفوق:

  1. كاهش تمركز
  2. تقويت نقش دانش‌آموز در‌برنامه‌ريزي‌واجرا.
  3. افزايش‌مشاركت معلمان
  4. تلفيق دو مقوله‌ي آموزش‌وپرورش.
  1. تقويت‌نقش‌والدين‌ودانش‌آوزان.


توجه‌به نياز بومي‌ومحلي:

نظام برنامه‌‌ريزي‌متمركز‌ملي كشور‌ما عمدتاً تاكيد بر وجه اشتراك‌در هدف‌ها ، نياز‌هاوفرهنگ‌ها واستعدادها‌ي ‌عمومي‌است‌وبه تبع آن از نيازهاي محلي‌وبومي ، اهداف نو‌پديد بين‌المللي، تفاوت هاي فردي فراگيران غفلت ورزيده است. سرزمين پهناور ما كه از تنوع اقليمي ، زباني، اجتماعي ،اقتصادي و‌فرهنگي برخوردار است نيازمند اين توجه و امعان نظر خاصي در اين زمينه است.

روش‌هاي پيشنهادي در

  • روش‌پژوژه
  • روش بحث گروهي
  • روش ايفاي نقش
  • روش حل مسئله
  • روش پرس‌وجو
  • روش‌گردش علمي
  • روش مشاركتي وهمياري

پس‌فعاليت هاي مكمل وفوق‌به مجموعه‌اي از تجارب ، فعاليت‌ها و فرصت‌هايي اطلاق مي شود كه در درون كلاس درس يا خارج كلاس و مدرسه طراحي مي‌شوند و‌به دگرگون ساختن محيط آموزشي وتبديل آن به محيطي پرنشاط وپويا مي‌انجامد.


منابع:

*راهنماي طراحي و اجرا ي فعاليت هاي مكمل وفوق برنامه در دوره‌ي ابتدايي - دفتر آموزش‌وپرورش پيش دبستاني وابتدايي

**چكيده مقالات همايش تبين جايگاه فعاليت هاي مكمل وفوق- دفتر آموزش‌وپرورش پيش دبستاني وابتدايي با همكاري سازمان آموزش وپرورش استان كرمان.


تهيه و تدوين :

افشين لهوني : سرگروه آموزشي پايه دوم دبستان

شهرستان‌ مريوان زمستان 85